Programma 2 Fysieke leefomgeving

P. Inberg 

Het coalitieakkoord bevat een stevige inzet om de energietransitie te bevorderen. Nadruk ligt op praktische realisatie van duurzame energiebronnen en energiebesparing. Dat is nodig, want we staan als maatschappij voor grote en urgente opgaven op het gebied van ons klimaat. Denk aan de overgang naar schone en hernieuwbare energie, klimaatveranderingen, schaarste aan grondstoffen en veranderingen in ons voedsel- en landbouwsysteem. Deze complexe vraagstukken vergen ook in onze lokale samenleving veel aandacht.

Vanuit deze koers werken we aan de uitdagingen voor de komende jaren. Dat doen we met aandacht voor participatie van inwoners en organisaties bij het maken van plannen, besluitvorming en uitvoering. Want het gaat om veranderingen met een maatschappelijke en/of ruimtelijke impact. Daarom zoeken we de dialoog op waar dat kan.

In 2021 zijn wij gestart met een programma Klimaat en Duurzaamheid. Dit betekent focus op de gemeentelijke ambities en maatschappelijke opgaven zoals in het coalitieakkoord vastgelegd. Sinds die start zijn een aantal belangrijke stappen gerealiseerd. Denk aan het beleid voor opwek van schone energie, een maatschappelijke tender voor zonnevelden, een visie over warmtetransitie, een onderzoek naar een warmtenet, een strategie voor duurzame gebiedsontwikkeling, verduurzaming van gemeentelijke panden, deelname aan regionale projecten zoals voor bio-based bouwen, bijdrage aan de regionale energiestrategie, en het vormgeven van lokale aanpak isoleren. De programmatische benadering is belangrijk om voort te kunnen bouwen op deze resultaten. Maar ook om te kunnen blijven inspelen op trends en ontwikkelingen zoals onder andere hieronder aangegeven.

Regionaal Programma Energie
Onze infrastructuur voor elektriciteitsvoorziening staat enorm onder druk: hoe komen we aan extra stroom voor nieuwe woningbouw en economische uitbreiding? En waar is het mogelijk om meer stroom op te wekken? Dit vraagt niet alleen om alertheid voor actuele ontwikkelingen, maar ook om een bewuste strategie voor de (middel)lange termijn. De uitgangspunten hiervoor staan onder andere in het Regionaal Programma Energie (RPE, voorheen RES 2.0). Het RPE geeft de kaders waarbinnen gemeenten in de Stedendriehoek werken aan de opgave om in 2050 van het aardgas af te zijn. Voor onze gemeente geeft dat de richting om verder te werken aan duurzame opwek en de opslag van energie. 

Nieuwe wetgeving Warmtevoorziening en Warmtetransitie
Wat betreft het gebruik van energie is de warmtetransitie een belangrijk vraagstuk. Dat vereist een effectief warmtebeleid. Mogelijk gaat vanaf 2026 de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw) gelden. Dit als vervanging van de huidige Warmtewet. Het doel van de nieuwe wet is om de ontwikkeling van warmtenetten makkelijker te maken en zo de energietransitie te bevorderen. Maar ook om betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid van collectieve warmtelevering te waarborgen. Dat gebeurt onder andere door gemeenten meer regie over de warmtetransitie te geven. Dit laatste wordt geregeld in de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw). Hiermee krijgen gemeenten de bevoegdheden om regie te kunnen voeren in de wijk- of gebiedsgerichte aanpak van de warmtetransitie. Een belangrijk instrument uit de Wgiw is de aanwijsbevoegdheid.

Als de wetgeving eenmaal in werking is getreden, kunnen en moeten we vanaf 2026 aan de slag. Dit doen we op basis van het gemeentelijke warmteprogramma. Hiermee stellen wij lokale regels voor de overgang van aardgas naar andere vormen van energie. De organisatie moet daarop worden ingericht voor een lange periode, want de warmtetransitie loopt tot 2050. 

Stikstof en natuurherstel
In het landelijke gebied spelen een aantal grote opgaven. Denk aan stikstofaanpak en natuurherstel, verbeteren van waterkwaliteit, bewaken van het grondwaterpeil, een gezonde bodem, klimaatadaptatie en zorg voor meer biodiversiteit. Hierin spelen Rijksregelingen, provinciaal beleid en regionale samenwerking een bepalende rol; zowel voor de maatregelen die van onze gemeente worden verwacht als voor de kansen en beperkingen in ons buitengebied.

De complexiteit van economische en maatschappelijke ontwikkelingen en de (onderlinge) afhankelijkheden in nieuw beleid van medeoverheden, maakt dat de uitvoering bij gemeenten vaak later kan beginnen dan gehoopt. 

Drinkbare IJssel
Samen met waterschap Vallei en Veluwe en acht andere partners werken we - met cofinanciering van het Rijk - aan een project om de Drinkbare IJssel een paar stappen dichterbij te krijgen.

1a. In 2026 is bij de totstandkoming van het ontwerp een participatieproces georganiseerd.

1b. In uiterlijk 2026 zijn 300 woningen geïsoleerd met tenminste 1 maatregel.

Klimaat en energietransitie
Voor de komende jaren blijft budget nodig voor maatregelen die komen uit ons klimaat- en duurzaamheidsbeleid. Komende jaren ligt de focus nog meer bij stappen voor de warmtetransitie (onze samenleving gaat van het aardgas af). Daarnaast vervolgen we de aandacht voor onze ecologische omgeving. Naast deze structurele kosten is incidenteel budget nodig voor advisering bij projecten en ondersteuning van activiteiten uit het programma. Deze kosten worden onttrokken uit de reserve Duurzaamheid. Jaarlijks wordt € 50.000 toegevoegd aan deze reserve.

Voor de jaren 2026 tot en met 2029 ontvangen wij een rijksvergoeding voor de inzet van capaciteit voor klimaat- en energiebeleid. Dit op grond van de CDOKE-regeling (Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid). Van deze gelden dekken we voor € 100.000 aan interne capaciteit.

Verduurzaming bedrijfsvoering
In de periode tot 2030 werken we gericht verder aan de verduurzaming van onze bedrijfsvoering. Dit aan de hand van een gecoördineerde organisatiebrede aanpak op vier themagebieden. Het gaat hier om social return, milieu en biodiversiteit, klimaat en circulariteit (inclusief bio-based materiaalgebruik). In lijn van de Perspectiefnota  is budget vanaf 2026 structureel geraamd op € 25.000.

Landschap en biodiversiteit 
Voor het landschapscontract 2023-2027 is budget gereserveerd. Hierbij wordt rekening gehouden met 75% subsidie en 25% dekking vanuit de bestemmingsreserve Ligt op Groen.

S.  van de Graaf

Sinds 2018 richten provincie Gelderland, Industriekern Eerbeek-Loenen (IKEL) en de gemeente Brummen zich op  een toekomstbestendig Eerbeek. In het programma Eerbeek-Loenen 2030 werken we daarnaast samen met Veluwonen, waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Apeldoorn aan diverse plannen, projecten en maatregelen die effect hebben op de leefbaarheid in de kern Eerbeek, het vestigingsklimaat van het bedrijfsleven en de energietransitie. De Eerbeekse wijk- en dorpsraden zijn hierbij actief betrokken. We combineren onze inzet voor de opgaven in Eerbeek met de ontwikkeling van onze gemeentelijke rol en versterking van bestuurskracht.  

Er liggen in en om het centrum mogelijkheden om de aantrekkelijkheid te vergroten. Deze projecten realiseren we in afstemming met de partners binnen het programma Eerbeek-Loenen 2030. Naast gemeentelijke inspanningen voor leefbaarheid is er een Rijksopgave die door de provincie samen met de papierindustrie wordt vertaald in concrete plannen om de stikstofreductie en de CO2-uitstoot te verminderen.

In het programma Eerbeek-Loenen 2030 werken we in partnerverband voortdurend verder richting het behalen van onze doelen in het dorp. Denk hierbij vooral aan de ontwikkeling van het Burgersterrein, de Spoorzone, het PAKhuis en het Kerstenterrein. Verder zijn het wegennet, het provinciaal inpassingsplan bij Folding Boxboard (FOLBB) en de waterrotonde belangrijk in de leefbaarheid van het gebied. Ook een belangrijk aandachtspunt is de energievoorziening, zowel als het gaat om elektriciteit als om warmte. Tot slot hebben we aandacht voor de toekomst van de locatie 'De Hoop'.

1. Minimaal 100 woningen op het Burgersterrein uiterlijk in 2029.

2. Het heringericht Elis Ligtlee Stationsplein (planning 2026) bevat een toeristische opstapplaats.

Om de komende jaren vanuit de gemeente de gewenste inzet te kunnen blijven leveren binnen het samenwerkingsprogramma Eerbeek-Loenen 2030 zijn in deze begroting meerjarig incidentele middelen opgenomen tot aan het jaar 2030. Dit past ook in de afspraken die in de Bestuursovereenkomst van september 2021 zijn vastgelegd. Om jaarlijks een bedrag beschikbaar te hebben voor zaken als onderzoek, expertise, cofinancieringen en kleine verbeteringen in de openbare ruimte, is jaarlijks een incidenteel programmabudget opgenomen van € 100.000. 

Vanuit de reservering bij het focusgebied Bestuurskracht is vanaf 2026 € 95.000 overgeheveld naar dit focusgebied. 

Verder is er budget  gereserveerd om toekomstige investeringen te kunnen dekken. Vanaf 2026 is rekening gehouden met de kapitaallasten van de herinrichting van de Wasacker, Volmolenweg, 't Haagje en Poelkampstraat. En vanaf 2027 met de kapitaallasten van de herinrichting van de Spoorzone in Eerbeek en Wayfinding (bewegwijzering) fiets. Na deze voorgenomen investeringen resteert er een bedrag van afgerond € 189.000. Vanaf 2028 met de kapitaallasten voor het eerste deel van het project Wegennet (kanaalzone) en Wayfinding wandelen. Tot slot 2029 met de kapitaallasten voor het tweede deel van het project Wegennet (kanaalzone) en de fietsoversteken Coldenhovenseweg/Loubergweg. Na deze hiervoor genoemde projecten resteert er afgerond een bedrag van € 9.000.

S. van de Graaf

In de kern Brummen streven we naar een dorpscentrum met wonen, recreëren, winkels en ontmoeting. Een klein kernwinkelgebied met parkeren in de nabijheid van de voorzieningen. De kern heeft veel beeldbepalend groen. Dat willen we in het centrumgebied versterken als bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Een lommerrijke omgeving levert ook een belangrijke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen. De aanwezigheid van een NS-station draagt in grote mate bij aan de woonkwaliteit van dit dorp.

Op het Graaf van Limburg Stirumplein werken we zowel verder aan de woningbouwopgave als het samen huisvesten van SWB en bibliotheek. Het bestemmingsplan voor het Graaf van Limburg Stirumplein is in mei 2025 vastgesteld door de gemeenteraad.  Voor de uitvoering van dit plan is een grondexploitatie vastgesteld. De uitbreiding van supermarkt Jumbo brengt het vergroten en deels anders inrichten van het parkeerterrein aan het Burgemeester Dekkerplein met zich mee. Voor de uitbreiding van de supermarkt wordt een deel gemeentelijke grond verkocht. De Jumbo draagt bij aan de inrichting van de parkeerplaatsen. Ook de verkoop van de voormalige Wilhelminaschool voor de bouw van appartementen vindt in deze periode plaats.

Voor de uitvoering van deze plannen is de bestemmingsreserve Centrum Brummen vastgesteld. Kosten en opbrengsten van plannen binnen het overkoepelende project Centrum Brummen worden in de bestemmingsreserve met elkaar verrekend. Mocht in de bestemmingsreserve na verrekening een positief bedrag overblijven, dan wordt dit ingezet voor een kwaliteitsimpuls van de openbare ruimte van het Marktplein. Dat is eveneens vastgesteld in het projectplan Centrum Brummen. 

Het projectplan Centrum Brummen richt zich vooral op woningbouwontwikkeling. We trekken samen op met toerisme/recreatie en economische zaken om aanvullend op het projectplan acties te formuleren voor ondernemen en recreëren. 

1a. Uitbreiding van Jumbo met ongeveer 400 m2. Realisatie Jumbo in 2026.

1b. Uitbreiding van Dekamarkt met ongeveer 400 m2. Realisatie Dekamarkt 2027.

1c. Herontwikkeling Wilhelminaschool van 14 appartementen in de sociale sector. Realisatie 2026/2027.

1d. Ontwikkeling Van Limburg Stirumplein van 59 appartementen in 2 woonblokken. Samenvoeging bibliotheek en SWB tot een multifunctioneel gebouw met ongeveer 1.700 m2. Realisatie 2026/2027.

Geen financiële ontwikkelingen.

G.I. Timmer
P. Inberg
S. van de Graaf

De gemeente Brummen is een fijne gemeente om in te wonen. De ligging tussen Veluwe en IJssel, de dorpskernen, het landschap en de inwoners maken dat mensen hier graag willen blijven wonen. Of willen terugkeren na verblijf elders in het land. De druk op de woningmarkt in onze regio is hoog, Daarom is door de regiogemeenten afgesproken om 20.000 woningen te bouwen tot 2030. Voor onze gemeente betekent dat een opgave om in dit decennium 1.250 woningen toe te voegen. Deze 1.250 toe te voegen woningen zijn ook afgestemd met onze partners zoals Veluwonen en de provincie Gelderland. Met de toevoeging van deze woningen dragen we een steentje bij aan een woningmarkt die de mogelijkheid biedt aan onze inwoners om binnen de gemeente te blijven wonen. Van deze 1.250 zijn al 773 woningen gerealiseerd. Hiervan zijn 535 woningen opgeleverd en zitten er 238 in de pijplijn. Dit is exclusief Elzenbos Deelgebied III Oost en III West.  

De mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de bestaande woningmarkt zijn beperkt. Daarom moet elke nieuwe woning raak en toekomstgericht zijn. De woningen dragen bij aan de vitaliteit van onze kernen. Ons doel is dat de kern Brummen doorgroeit naar 10.000 inwoners.

De strategie om dit te bereiken is opgenomen in de "Routekaart woningbouw". Dit document beschrijft welke instrumenten we kunnen inzetten om op verantwoorde manier sneller deze woningen te kunnen realiseren.

Woningbouw
In de komende jaren neemt het aantal huishoudens verder toe. Dit komt bijvoorbeeld door de vorming van meer kleinere huishoudens, een hogere vergrijzingsdruk en migratie. Dat betekent dat Brummen blijvend moet bouwen voor deze ontwikkelingen. De druk op de woningmarkt blijft onverminderd hoog als er niet gebouwd wordt.

Voor de periode 2025-2035 is een Woondeal in voorbereiding met de regio Stedendriehoek, de provincie Gelderland en het Rijk. Deze wordt meegenomen in de Omgevingsvisie versie 2.0. In de woondeal 2025-2035 komen afspraken te staan om de druk op de woningmarkt te verlichten. Dit vraagt van Brummen om, naast de lopende projecten, te blijven zoeken naar mogelijke nieuwe locaties. Dit terwijl de beschikbare ruimte beperkt is en er veel opgaven zijn die een beroep doen op die ruimte.

Oekraïense ontheemden 
Wij vangen vanaf medio 2025 135 Oekraïense ontheemden op. Wij voorzien voor 2026 geen uitbreiding van onze opvang capaciteit. De EU-Richtlijn Tijdelijk Bescherming van Oekraïense ontheemden loopt in 2026 af. Het is nog niet duidelijk hoe het landelijke en Europese kader voor de opvang van ontheemden er daarna uit zal zien.

Doorstroomlocatie (DSL)
Onze afspraak met het Ministerie van Asiel en Migratie voor de bekostiging van de doorstroomlocatie loopt in de loop van 2026 af. Welke voorzieningen er tegen die tijd zijn voor de (tijdelijke) huisvesting van statushouders is afhankelijk van beleid zoals dat nu door het rijk wordt ontwikkeld.

Asielzoekerscentrum (AZC) 
Op 18 september 2025 heeft een raadsmeerderheid een motie aangenomen waarin staat dat: ‘het college vanaf heden geen onomkeerbare stappen of beleidsuitvoering onderneemt ten aanzien van een azc voor 350 asielzoekers, totdat de gemeenteraad een besluit heeft genomen over het initiatiefvoorstel’. Zowel de motie als het initiatiefvoorstel worden bij het “ter perse gaan” van deze begroting bekeken door het college. Zodoende is in deze begroting nog uitgegaan van de baten en lasten die eerder in 2025 geraamd waren voor locatie Michaëlshoeve. Anders hadden we een tekort van € 2,5 miljoen in deze begroting moeten verwerken, een en ander zoals verwoord door wethouder Van de Graaf in de vergadering van 18 september 2025.

1. Per jaar worden er minimaal 157 woningen bijgebouwd.

Kostendekkendheid bouwleges
Bouwleges mogen maximaal kostendekkend zijn. We zijn aan het onderzoeken of de tarieven nog in lijn zijn met de kosten. Ook kunnen er keuzes gemaakt worden op welke wijze bouwleges worden verhaald. Hiervoor komen we in een later stadium terug. Namelijk bij het vaststellen van de tarievennota en legesverordening.  Voor de langere termijn blijven er onzekerheden. Dit komt door de doorwerking van de Omgevingswet en de gevolgen van wet- en regelgeving over stikstof. 

Opvang bijzondere doelgroepen
Voor de verschillende opvanglocaties voor bijzondere doelgroepen maken we kosten. Hier staan rijksbijdragen tegenover. De doorstroomlocatie geldt voor de periode 1 juni 2024 tot 11 juni 2026. Hierna stopt de doorstroomlocatie. 

Bouwgrond
De geraamde kosten worden doorberekend aan de actieve bouwcomplexen. Dus financieel neutraal voor de begroting. 

S. van de Graaf
P. Inberg
Y. Cegerek

Openbare ruimte 
De openbare ruimte is een visitekaartje van onze gemeente. We willen de openbare ruimte zo inrichten en onderhouden dat deze uitnodigt tot wandelen, fietsen, sporten en ontmoeten voor iedereen met en zonder beperking. Absolute prioriteit heeft de bereikbaarheid voor wandelaars en fietsers van winkels, scholen en maatschappelijke voorzieningen. De inrichting en het onderhouden van het openbaar groen is belangrijk om de negatieve effecten van klimaatverandering te verminderen. Beheer van de openbare ruimte vinden we een kerntaak van onze gemeente. De regie daarop houden we in eigen beheer. Ook zetten we in op een  resultaatgerichte uitvoering. We sluiten daarbij kleinschalige particuliere initiatieven om het beheer over te nemen niet uit.

Mobiliteit
Een goede inrichting en goed onderhoud van onze infrastructuur draagt bij aan allerlei doelstellingen zoals veiligheid, klimaatbeleid en gezondheid. Voor het verkeer in en rondom Eerbeek is in samenwerking met de provincie en de buurgemeenten Apeldoorn en Rheden een verkeersplan opgesteld. Daarnaast is in 2024 het gemeentelijk Programma Mobiliteit 2050 vastgesteld. Dit plan bevat beleidskaders voor onder andere verkeersstructuur, verkeersveiligheid, openbaar vervoer en parkeren. 

Toerisme en recreatie en economische zaken
We streven naar balans tussen economische en leefbaarheidsbelangen. We ontwikkelen de spoorzone van Eerbeek als een toegangspoort naar de Veluwe.  Dit draagt bij aan werkgelegenheid door een impuls voor toerisme en recreatie.  In Brummen stimuleren we verblijfsrecreatie voor meer dynamiek en economisch draagvlak.

Openbaar Groen
Bij het beheer van de openbare ruimte werken we verder aan de verbetering van de biodiversiteit en aan onze klimaatopgaven. Dit zoals opgenomen in de programma’s “Water en Riolering” en “Groen”. Plantsoenen worden heringericht met planten die een meerwaarde hebben voor de biodiversiteit en daarnaast klimaatbestendig zijn. Regenwater wordt opgevangen in plantsoenen terwijl onze inwoners gestimuleerd worden het regenwater van hun dak te laten infiltreren in hun tuin. Door de aanplant van bomen in zowel de kernen als het buitengebied zorgen we voor meer schaduw als schuilgelegenheid voor vogels en dieren.

De bermen en watergangen in het buitengebied worden ecologisch beheerd. Om een besparing te realiseren wordt dit getemporiseerd doorgevoerd. Door verschralingsbeheer, met maaien  en afvoeren van de vegetatie, worden soortenrijke bermen en soorten nagestreefd. Aangepaste wetgeving maakt dat alleen uitzichthoeken voor het verkeer en  de eerste meter naast de verharding geklepeld mag worden. De ontwikkeling van de vegetatie monitoren we met behulp van vrijwilligers.  

Om de biodiversiteit in onze gemeente te verbeteren is in 2025 een biodiversiteitsplan opgesteld. Dit in nauwe samenwerking met lokale partners. Het plan wordt begin 2026 ter besluitvorming aangeboden. Het document maakt de aanwezige biodiversiteit in de gemeente inzichtelijk en brengt de kansen in beeld om de biodiversiteit te verbeteren en versterken.  Aan het biodiversiteitsplan is een uitvoeringsprogramma gekoppeld. 

De grote hoeveelheid gevallen neerslag in 2023/2024 bracht gebreken in het afwateringssysteem in het buitengebied aan het licht. Aan de andere kant eisen lange perioden van droogte en hitte hun tol bij de aanwezige natuurwaarden. Daar waar voor droge perioden het regenwater zo lang mogelijk in het gebied moet blijven, moeten we in natte perioden juist een te veel aan water snel kunnen afvoeren. Samen met het Waterschap en de Provincie zoeken we naar een herijking van het watersysteem en de benodigde werkzaamheden aan watergangen.

In park 't Goor is de aanwezige vijver dicht geslibd. Hierdoor is de waterkwaliteit slecht. In warme en droge zomers is er te weinig water om de aanwezige vissen te laten overleven. Gezien de ligging van de vijver in een omgeving met veel natuurwaarden is een maatwerkoplossing noodzakelijk om de natuurwaarden te behouden. Door de vijver uit te baggeren en het slib af te voeren wordt de situatie weer beheersbaar.  

Soortenmanagementplan (SMP)
Om bouw- en isolatieactiviteiten aan gebouwen in de kernen van Brummen en Eerbeek eenvoudiger te kunnen laten verlopen heeft de gemeente een SMP voor deze kernen laten opstellen. Met een goedgekeurd SMP hoeven (ver-)bouwende partijen niet zelf ecologisch onderzoek te doen naar 'gebouw bewonende beschermde dieren'. En dus ook niet voor elke activiteit een ontheffing op de natuurwetgeving aan te vragen. Onder de vlag van het SMP kunnen deze activiteiten veelal vergund worden . Het SMP voorziet namelijk in duurzaam behoud van de aanwezige beschermende soorten. Het SMP is in 2025 ter goedkeuring aangeboden aan de provincie. Op basis van de door de provincie te verlenen ontheffing voor de natuurwetgeving  kunnen wij bouwactiviteiten eenvoudiger verlenen. Ter compensatie worden (extra) verblijfplaatsen ingericht voor de soorten die in het SMP opgenomen zijn.  

Begraafplaatsen
De begraafplaatsen zijn herdenkingsparken waar met respect voor de overledenen en hun nabestaanden gewerkt wordt. Door elektrische maaimachines te gebruiken, blijft de begraafplaats nog rustiger. Zo'n serene omgeving maakt de begraafplaats ook een geschikte verblijfplaats voor plant en dier. Met gerichte aanplant van bomen en struiken en meer ecologisch beheer kan een mooie combinatie gemaakt worden van representativiteit en biodiversiteit.  

Wegbeheer
De gemeentelijke wegen worden op een basisniveau onderhouden volgens het in 2025 vastgestelde Wegenbeheerplan. Onderhoud vindt plaats op basis van de uitgangspunten uit dit plan én op basis van een tweejaarlijkse inspectie.  Op grond van de uitkomsten van de inspectie worden onderhoudsmaatregelen ingepland. Bij de uitvoer van de onderhoudswerkzaamheden kijken we of wensen vanuit de programma’s Mobiliteit, Groen of Water en Riolering in de uitvoering gecombineerd en gerealiseerd kunnen worden. Grootschalige herinrichtingen pakken we op vanuit de prioriteiten in het uitvoeringsplan Mobiliteit. De herinrichting van de Zutphensestraat (binnen de bebouwde kom) start als eerste grootschalige herinrichting in 2026. Herinrichting van de Loenenseweg is voorzien in 2027.  

Uitvoering visie Mobiliteit
Op basis van de in 2024 vastgestelde Visie Mobiliteit 2050 is een uitvoeringsplan opgesteld. De eerste maatregelen uit dit uitvoeringsplan zijn in 2025 uitgevoerd. Waar mogelijk worden verdere maatregelen opgepakt in combinatie met wegwerkzaamheden. Grootschalige activiteiten wachten op extra financiering.  Wij zetten in op behoud van de veerpont Brummen-Bronckhorst. Dit doen we door waar mogelijk het proces tot overname te ondersteunen. Denk hierbij aan gesprekken met investeerders en subsidieverstrekkers. 

Rioolbeheer
In de komende jaren wordt verder gewerkt aan de uitvoering van het programma Water en Riolering 2023-2027. Vervanging van de riolering van de Loenenseweg en het saneren van de riooloverstort bij Empe zijn daarbij grote projecten. Deze vragen veel voorbereiding. Er is echter sprake van lange wachttijden voor het verleggen van kabels en leidingen door nutsbedrijven. Dit zijn werkzaamheden die voorafgaand aan de rioolwerkzaamheden uitgevoerd moeten worden. De wachttijden vertragen de uitvoering van onze rioolprojecten op dit moment aanzienlijk.
In 2027 starten we met het opstellen van een nieuw programma Water & Riolering.

Openbare verlichting
In 2024 is het onderhoud van de openbare verlichting in samenwerking met enkele andere gemeenten voor meerdere jaren openbaar aanbesteed. Onderdeel van de werkzaamheden was in 2025 de vervanging van traditionele verlichting door Ledlampen. Begin 2026 is het hele verlichtingsbestand hiermee verduurzaamd en besparen we op de energiekosten. In 2025 is een nieuw beleids- en beheerplan opgesteld met onder andere uitgangspunten voor het toepassen van een dimregiem op de verlichting. Hiermee willen we nog meer energie besparen. Uitrol hiervan vindt vanaf 2026 plaats.

Grondstoffenplan
Het oude Grondstoffenplan liep in 2025 af. Het beoogde doel om eind 2025 nog maximaal 80 kilogram restafval per inwoner in te zamelen is niet behaald. Eind 2025 is een nieuw grondstoffenplan opgesteld. Dit plan bevat nieuwe ambities en maatregelen om te komen tot minder restafval en meer hergebruik van grondstoffen.

Toerisme en recreatie
Onze gemeente is onderdeel van één van de populairste vakantiebestemmingen van Nederland: de Veluwe. Toerisme en recreatie zien we niet meer als een doel op zich maar als een middel om een bijdrage te leveren aan lokale opgaven zoals leefbaarheid, behoud van erfgoed en de landbouwtransitie. Een goed en strategisch ontwikkelde toeristische sector is hierbij essentieel. Daarom zetten we in op aanbodontwikkeling, verbinden we toerisme aan lokale opgaven, positioneren we in de communicatie de gemeente als uniek onderdeel van de Veluwe en zoeken we lokale en regionale samenwerking. Zo kan toerisme bijvoorbeeld een integrale bijdrage leveren aan doelstellingen van het coalitieakkoord als versterken van dorps- en gemeenschapshuizen voor sociale cohesie, economische belangen en cultuur. Het huidige toeristisch beleid loopt na 2026 af. Daarom werken we samen met de raad en de sector in 2026 aan nieuw beleid.

Economie
Economie en ondernemerschap spelen een centrale rol in de vitaliteit van onze samenleving. Ten eerste dragen ze bij aan werkgelegenheid en inkomen. Daarnaast dragen ondernemers substantieel bij aan het voorzieningenniveau en het behalen van maatschappelijke doelstellingen. Het ondernemersklimaat staat tegelijkertijd onder druk. 

In 2025 is het voor het eerst een gemeentelijke visie op economisch beleid vastgesteld. Deze visie bevat ook een uitvoeringsprogramma.  De komende jaren geven we hier uitvoering aan.

1. Eind 2026 hebben we de projecten uit het programma Groen gerealiseerd met de aanplant van minimaal 554 extra laan- of straatbomen en de realisatie van 6700 m2 bloemrijke graslanden.

2. We in 2026 zijn gestart met de herinrichting van de Zutphensestraat.

3a. In het eerste kwartaal van 2026 brengen we het Ontwikkelkader Toerisme actief onder de aandacht via drie kanalen.

3b. We benutten 2026 om met de sector nieuw toeristisch beleid te maken, dat eind 2026 in bestuurlijke besluitvorming wordt gebracht.

3c. We leveren in 2026 ten minste twee thematische audioroutes op waarbij kenmerkende Brummense verhalen beter kunnen worden beleefd.

4a. Begin 2026 hebben we het uitvoeringsprogramma economie gemeente Brummen SMART gemaakt.

4b. Aan het einde van het tweede kwartaal van 2026 hebben we door middel van een rapport inzichtelijk  gemaakt of we de bestaande ruimte op bedrijventerreinen beter kunnen benutten en welke vervolgacties nodig zijn.

4c. We zetten in 2026 twee georganiseerde samenwerkingsvormen op tussen ondernemers in de gemeente Brummen.

Gemeentelijk vastgoed en gronden
Wij hebben nog panden in bezit die geen toegevoegde waarde hebben voor de uitvoering van gemeentelijke taken. We stellen voor om deze panden te verkopen. We ramen hiervoor een opbrengst in 2026 van € 200.000. Verder vindt de financiële afhandeling plaats van een grenscorrectie met de gemeente Rheden. Dit levert in 2026 een incidentele opbrengst op van € 122.000.

Openbare ruimte
Het jaarlijkse investeringsbudget 'vervanging/rehabilitatie wegen', voor de periode van 2022 tot en met 2032, voorziet in een budget van € 2,5 miljoen per jaar. Dit biedt vanuit verkeerskundig oogpunt een gunstig perspectief om, in bepaalde projecten en waar mogelijk, (financieel) mee te liften en te voorzien in (meer) passende weginrichtingen. In het op te stellen uitvoeringsprogramma, dat in samenspraak met ‘beheer en onderhoud wegen’ wordt opgesteld, vindt afstemming plaats over de inzet van dit budget.

De kapitaallasten vanuit de investeringen voor rehabilitatie Wegen zijn meer gefaseerd in deze begroting opgenomen. Dit leidt voor de jaren 2026 en 2027 tot lagere lasten. In 2029 lopen de kapitaallasten weer wat op. Deze worden echter deels gedekt uit de investeringsruimte vanuit focusgebied Ruimte voor Eerbeek. (zie bij onderdeel Financiële positie het overzicht van meerjarige investeringen)

Bij de berekening van de kosten voor riolering is uitgegaan van de bedragen zoals opgenomen in het Programma Water en Riolering, vastgesteld in december 2022. Dit inclusief de te nemen klimaatmaatregelen én inclusief het project Drinkbare IJssel. Verder is rekening gehouden met het lagere waterverbruik in voorgaande jaren. Vooral de lagere inkomsten vanuit de rioolheffing zorgt ervoor dat de heffing in 2026 met 14% moet stijgen.

In 2023 is het Programma Groen door de raad vastgesteld. Naast de toegenomen kosten voor inflatie wordt vanaf 2026 rekening gehouden met areaaluitbreiding van Lombok-Zuid. In het budget voor het groenonderhoud van de begraafplaatsen is conform de Perspectiefnota rekening gehouden hogere kosten door met elektrische maaimachines te werken.

Circulariteit en afval
De kosten van Circulus voor het inzamelen en verwerken van het afval stijgen voor het jaar 2026 met 4,83%. Deze index wordt onder andere veroorzaakt door de ontwikkeling van het kostenniveau 'binnenlands wegvervoer'. Rekening houdend met deze genoemde kostenstijging, de eigen overige kosten en opbrengsten vanuit Nedvang en rekening houdend met de beschikbare voorziening afvalstoffenheffing, moet het tarief voor het jaar 2026 met 7,5% stijgen.