De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de vorige programmabegroting zijn:
Opzet:
Dit jaar hebben we de presentatie van de risico's verbeterd. Dit conform advies accountant. We hebben twee punten aanpassingen doorgevoerd:
- We tonen bij elk risico de impact (hoe groot het financiële effect is) en de kans dat het gebeurt.
- We sorteren risico's niet naar programma, maar per risicogebied, van groot naar klein op financiële waarde.
We lichten de risico’s, wijzigingen t.o.v. voorgaand jaar en beheersmaatregelen hieronder toe.
Informatiebeveiliging en privacybescherming
We hebben hier twee typen risico’s in onderscheiden; extern en intern. Bij externe risico’s gaat het om inbreuk van buitenaf. Interne risico’s zijn direct te relateren aan ons eigen handelen.
Extern omvat het risico op het niet meer toegankelijk zijn van informatie of systemen door invloed van buitenaf, bijvoorbeeld brand- of waterschade. Of een hack, zoals bij gemeente Hof van Twente, Openbaar Ministerie (recent), Universiteit van Maastricht, etc. Impact en kans van dit risico zijn ongewijzigd t.o.v. vorig jaar.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- We beschikken over externe backup locaties.
- We werken aan nieuw bedrijfscontinuïteitsplan.
- We trainen medewerkers op i-bewustzijn (veiligheid)
Intern gaat het om risico’s die raken aan informatiebeveiliging en privacybescherming. Dit raakt o.a. onrechtmatig inzicht in gegevens, mutatie van gegevens, datalek en eventuele hieruit volgend risico op boete van de autoriteit persoonsgegevens. Dit risico is een samenvatting van vier verschillende vormen van risico’s. De verbintenis tussen deze risico’s is menselijk handelen, bewust of onbewust.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- We hebben scheiding van autorisatie- en loggingprocedures,
- we zetten in op privacy- en beveiligingsbewustzijnstraining voor medewerkers en
- technische maatregelen zoals tweefactorauthenticatie.
- Periodieke auditing door de CISO en FG helpen ons als organisatie scherp te blijven.
Calamiteiten
We maken hier onderscheid in twee typen risico’s.
Het eerste risico omvat het optreden van calamiteit. Voorbeelden zijn een pandemie, treinongeluk of extreme weersomstandigheden. Het gaat dan om risico met potentieel grote impact op gemeentelijke eigendommen, onze dienstverlening en/of leefomgeving. En evt. herstelkosten als gevolg van deze calamiteit. We werken steeds vaker in een omgeving die snel verandert, onzeker en ingewikkeld is. Gelet hierop hebben we de kans van optreden verhoogd van 10% naar 15%.
Het tweede onderscheiden risico omvat de aansprakelijkheidsstelling als gevolg van een calamiteit. Dit kan bijv. een risico zijn als gevolg van extreme weersomstandigheden, waarbij bomen omwaaien, gevaarzetting op wegen als gevolg van wateroverlast, etc. Aansprakelijkheid kan ook van toepassing zijn wanneer inwoner of derde als gevolg van werkzaamheden gemeente of onvoldoende onderhoud gewond zou raken.
De beheersmaatregelen van deze risico’s hangen met elkaar samen. Het gaat o.a. om:
- actueel houden rampenplan en oefeningen,
- preventie (bijv. natuurbrandbeheersing),
- het uitvoeren van klimaatadaptatieplan riool en water,
- onderhoud openbaar groen,
- afkoppelen hemelwater, etc.
- aansprakelijkheidsverzekering
Jeugd en Wmo
De regelingen rond Jeugd en Wmo zijn open einde regelingen. Ten aanzien van Jeugd hebben we afgelopen jaren meermaals onze begroting moeten aanpassen op toegenomen kosten jeugdhulpverlening. Enerzijds als gevolg van prijsindexatie, anderzijds volumegroei.
Met de laatste aanpassingen in de begroting 2025 en actualisatie van de begroting 2026 op prijsindexatie en volumegroei, denken we het risico op deze twee specifieke gebeurtenissen te hebben afgedekt. Onzeker blijft onvoorziene volumegroei via gezinnen die in Brummen komen wonen waarvan de kinderen specialistische hulpverlening nodig hebben. Een gezin kan de gemeente al gauw tonnen (in euro’s) extra kosten. Dit risico blijft bestaan.
Bij de Wmo gaat het om het risico dat we méér hulpmiddelen en voorzieningen verstrekken. Hoewel we afgelopen jaren binnen begroting zijn gebleven op dit punt, worden onze inwoners ouder. Daarmee ontstaat het risico dat we meer moeten verstrekken dan voorzien.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Uitvoering van visie sociaal domein,
- transformatie sociaal domein via hervormingsagenda jeugd
- traject met GALAN-groep
- Gezond en Actief Leven Aanpak
- Aanvullend zorg en welzijnsakkoord, etc.
Algemeen
Dit risicogebied raakt alle programma’s. Het gaat om de onbekende onzekerheden; een gebeurtenis of omstandigheid waarvan we niet weten dát die bestaat, en waarvan we dus ook niet weten dat we er geen kennis over hebben. Het verschilt van een calamiteit in de zin dat het risico wél bekend is en waarvoor vaak scenario’s bestaan.
Aanvullend hebben we het risico van onzekerheid van rijksbeleid opgenomen. Op verschillende vlakken hebben we afgelopen jaren gemerkt dat beleid en regelgeving wordt aangekondigd en er last minute wijzigingen plaatsvinden met grote impact op voorspelbaarheid en continuïteit van de beleidsvoorbereiding en uitvoering.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- We houden vast aan afspraak met provincie van een robuust weerstandratio van 1,6.
- Tegelijkertijd stellen we prioriteiten om de werkdruk acceptabel te houden, terwijl
- we doen wat we moeten doen om ondanks onzekerheden (wettelijk) beleid en taken ten uitvoer te brengen.
Grondexploitaties
Vorig jaar hebben we het risico op het niet realiseren van de opbrengstwaarde van grondexploitaties niet opgenomen in het benodigde weerstandsvermogen. Er was geen aanleiding in verband met voldoende afdekking van risico’s bínnen de verschillende grexen zelf en voldoende omvang van de bestemmingsreserve. Dit jaar nemen we het risico wél weer mee. Aanleiding is een nieuwe methode rond bepalen van risico’s in de grondexploitaties (zie laatste MPG) én minder middelen beschikbaar in de bestemmingsreserve grondexploitaties.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- We voeren gematigd grondbeleid. Dit betekent dat we prijsstijgingen van grond gematigd doorvoeren in onze opbrengst.
- We voeren periodieke risicoanalyses uit per grondexploitatie.
- Ten slotte hebben we een bestemmingsreserve om (eerste) verliezen op te vangen.
Inkoop en aanbesteding
De waarde van het risico is gelijk, maar de kans is verhoogd van 30% naar 40%. We hebben nu ook onrechtmatigheid opgenomen als mogelijk gevolg van een verkeerde aanbestedingsprocedure. De recht-matigheidsverantwoordingen over 2023 en 2024 lieten zien dat dit nog niet volledig op orde is.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Sinds 2024 is de positie van inkoopadviseur ingevuld.
- We werken nu aan meer zichtbaarheid van de inkoopfunctie in de organisatie.
- We zetten in op training van (nieuwe) medewerkers.
- Door intensivering van de interne controle monitoren we de ontwikkeling.
- We professionaliseren het contractbeheer en -management.
Personeel
De risico’s zijn gelijk gebleven. De arbeidsmarkt is krap, vooral voor specialistische functies. Het behoud van zittend personeel is belangrijk. Daarnaast zal de komst van kunstmatige intelligentie invloed hebben: hogere productiviteit, maar ook nieuwe opleidingsbehoeften.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Inhuur van personeel om tekorten op te vangen.
- Strategisch personeelsbeleid
- Prioriteiten in uitvoering.
- Werving en behoud (goed werkgeverschap, doorgroeimogelijkheden, onboarding).
Bestuur
Het risico op vroegtijdig terugtredende bestuurders is onverminderd groot. Landelijk beeld is dat ongeveer 40% stopt vóór einde van de bestuursperiode.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
Asiel & Migratie
Nieuw risico: de ontwikkeling van een AZC. We maken nu al kosten, terwijl de bestuursovereenkomst met het COA nog niet rond is. Er is een risico dat er geen overeenkomst komt en wij de inmiddels gemaakte (voorbereidings)kosten zelf moeten dragen.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Opvangen uit de behoedzaamheidsreserve.
Ruimtelijke ontwikkeling
We werken aan nieuwe omgevingsplannen. Als die niet op tijd klaar zijn, kan de toezichthouder ons verplichten ingediende aanvragen te behandelen zonder leges te mogen innen. Dit betekent inkomstenverlies en extra werk via Buitenplanse Omgevingsactiviteit (bopa).
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Zorgen dat het omgevingsplan toch op tijd gereed is.
- Legesverordening robuuster maken.
Minimabeleid
We zetten in op terugdringen niet-gebruik. Doordat het minimabeleid een open einde regeling is, bestaat de kans dat we ons budget overschrijden. Ervaring was dat budget afgelopen jaren niet volledig benut is. Daarmee vermoeden we voldoende budget beschikbaar te hebben. Echter, we stimuleren nu het risico.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
- Eenmalige overschrijding kan via behoedzaamheidsreserve opgevangen worden.
- Daarna zal gekeken moeten worden naar structurele oplossing.
Participatiewet
Ook een open einde regeling. Op dit moment is er landelijk voldoende budget, met een vangnetregeling als extra zekerheid. We zetten in op begeleiding naar werk, maar mogelijk valt dit tegen door onvoldoende aansluiting met arbeidsmarkt.
Beheersmaatregelen voor dit risico:
Beheer sportaccommodaties
Het risico op financiële tekorten bij Sportkompas is vervallen door een raadsbesluit in juni 2025.