Deze Perspectiefnota is opgesteld op basis van de laatste inzichten die bekend zijn binnen de organisatie. Desondanks kan het zijn dat ontwikkelingen anders verlopen dan we vooraf kunnen inschatten. In brede zin vertalen we risico's vaak als een bedreiging en een kans op tegenspoed, financieel vertaald als tegenvaller. Maar in bredere zin zijn risico's te omschrijven als onzekerheden die de realisatie van doelstellingen kan bedreigen, beïnvloed door interne of externe factoren. Daarmee zijn risico' s ook kansen. Immers, een bedreiging kan ook een prikkel vormen, een versneller of juist een reden het net even anders aan te pakken zodat we het gestelde doel (alsnog) bereiken. Bovendien is het een illusie dat we álle risico's en hun impact (kunnen) voorzien. Belangrijker is aan te geven hoe we bewust en expliciet met risico' s omgaan zodat we weten hoe we bij optreden van het risico hiermee om (willen) gaan én of we ons doel gaan halen of moeten bijstellen.
Hieronder een opsomming van relevante risico's die we op dit moment identificeren met potentieel een forse impact op onze doelrealisatie. In de programmabegroting 2026-2029 zullen we deze inventarisatie actualiseren. In de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing van de programmabegroting maken we inzichtelijk welk weerstandsvermogen we nodig hebben om deze risico's financieel op te kunnen vangen.
Open einde regelingen (o.a. Jeugdzorg)
Veel regelingen in het sociaal domein zijn zogenaamde open einde regelingen. Dit betekent dat de gemeente niet eenzijdig kan beslissen om minder uit te gaan geven. Als de prijs of het volume van de toegekende regelingen toeneemt, kan dit betekenen dat er alsnog keuzes gemaakt moeten worden om deze kosten te dekken. Voorbeelden van dit type regelingen zijn Jeugdzorg, Wmo, minimabeleid, leerlingenvervoer, etc. In de uitvoering van deze regelingen houden wij actief de vinger aan de pols. Conform onze cyclus van begroten en verantwoorden informeren we uw raad tijdig over mogelijke afwijkingen.
Verbijzonderde aandacht gaat uit naar de Jeugdzorg. We blijven ons maximaal inzetten om te voldoen aan onze morele en wettelijke plicht Jeugdzorg aan te bieden aan hen die het nodig hebben. Daarbij hebben we afgelopen twee jaren te maken gehad met forse toename van kosten. Een groot deel daarvan is niet beïnvloedbaar door ons als gemeente (bijv. CAO-afspraken in de sector). Op het deel waar we wél invloed op hebben, spannen we ons maximaal in. Dit onder andere door (versneld) uitvoeren van de Hervormingsagenda. We zetten in op het verschuiven van (vaak duurdere) specialistische zorg naar meer algemeen toegankelijke voorzieningen in het voorliggende veld. Dit is níet van vandaag op morgen geïmplementeerd én leidt hoogstwaarschijnlijk niet tot een zichtbare daling van kosten in 2026. Ondertussen blijft het risico aanwezig op een verdere kostenstijging ten aanzien van het aanbieden van Jeugdzorg óndanks onze inspanningen.
Voorjaarsnota Rijk en Meicirculaire
Vol verwachting keken alle gemeenten uit naar de Voorjaarsnota van het Rijk. De grote vraag was of we gecompenseerd zouden worden voor de gestegen kosten van Jeugdzorg en of er meer middelen in het gemeentefonds beschikbaar gesteld zouden worden om de effecten van het "ravijnjaar" teniet te doen. Inmiddels is het stof neergedaald en ontvangen gemeenten op beide onderdelen meer middelen. Tegelijkertijd zijn keuzes door het Rijk (twee jaar) in de tijd vooruitgeschoven. Zo is er nog geen structurele landelijke oplossing voor de financiering van Jeugdzorg (conform Commissie Van Ark). En ook andere dossiers zoals stikstof kunnen nog voor serieuze vraagstukken in de uitvoering en financiën zorgen. We zullen dus voortdurend met elkaar scherp moeten zijn op welke ambities we waar kunnen maken, of we daar middelen voor hebben en hoe we er uitvoering aan geven.
Ruimtelijke ontwikkelingen en stikstof
Het stikstofdossier zorgt voor een rem op ruimtelijke ontwikkelingen. Dit heeft impact op onze ambities in woningbouw en andere ruimtelijke activiteiten, zoals vervangen van riool. We monitoren de landelijke en provinciale ontwikkelingen en richtlijnen actief en passen onze ambities en uitvoering hier op aan. Ook investeren we in het aantrekken van specifieke kennis op dit terrein.