Programma 2 Fysieke leefomgeving

P. Inberg 

Het coalitieakkoord bevat een stevige inzet om de energietransitie te bevorderen. Nadruk ligt op praktische realisatie van duurzame energiebronnen en energiebesparing. Dat is nodig, want we staan als maatschappij voor grote en urgente opgaven op het gebied van ons klimaat: de overgang naar schone en hernieuwbare energie, klimaatveranderingen, schaarste aan grondstoffen, veranderingen in ons voedsel- en landbouwsysteem. Deze complexe vraagstukken vergen ook in onze lokale samenleving veel aandacht.

Vanuit deze koers werken we aan de uitdagingen voor de komende jaren. Dat doen we met aandacht voor participatie van inwoners en organisaties bij de totstandkoming van plannen, besluitvorming en uitvoering. Want het gaat om veranderingen met een maatschappelijke en/of ruimtelijke impact. Daarom zoeken we de dialoog op waar dat kan.

Regionaal Programma Energie
Onze infrastructuur voor elektriciteitsvoorziening staat enorm onder druk: hoe komen we aan extra stroom voor nieuwe woningbouw en economische uitbreiding? En waar is het mogelijk om meer stroom op te wekken? Dit vraagt niet alleen om alertheid voor actuele ontwikkelingen maar ook om een bewuste strategie voor de (middel)lange termijn. De uitgangspunten hiervoor staan onder andere in het regionaal programma energie (RPE, voorheen RES 2.0). Het RPE geeft de kaders waarbinnen gemeenten in de Stedendriehoek werken aan de opgave om in 2050 van het aardgas af te zijn. Voor gemeente Brummen geeft dat de richting om verder te werken aan duurzame opwek en de opslag van energie. 

Nieuwe wetgeving Warmtevoorziening en Warmtetransitie
Wat betreft het gebruik van energie is de warmtetransitie een belangrijk vraagstuk. Dat vereist een effectief warmtebeleid. Mogelijk gaat vanaf 2026 de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw) gelden, als vervanging van de huidige Warmtewet. Het doel van de nieuwe wet is om de ontwikkeling van warmtenetten te vergemakkelijken en zo de energietransitie te bevorderen. Maar ook om betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid van collectieve warmtelevering te waarborgen. Dat gebeurt onder andere door gemeenten meer regie over de warmtetransitie te geven. Dit laatste wordt geregeld in de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw). Hiermee krijgen gemeenten de bevoegdheden om regie te kunnen voeren in de wijk- of gebiedsgerichte aanpak van de warmtetransitie. Een belangrijk instrument uit de Wgiw is de aanwijsbevoegdheid.

Als de wetgeving eenmaal in werking is getreden, kunnen en moeten we vanaf 2026 aan de slag. Dit doen we op basis van het gemeentelijke warmteprogramma. Hiermee stellen wij lokale regels voor de overgang van aardgas naar andere vormen van energie. De organisatie moet daarop worden ingericht voor een lange periode, want de warmtetransitie loopt tot 2050. 

Stikstof en natuurherstel
In het landelijke gebied spelen een aantal grote opgaven. Denk aan: stikstofaanpak en natuurherstel, verbeteren van waterkwaliteit, bewaken van het grondwaterpeil, een gezonde bodem, klimaatadaptatie en zorg voor meer biodiversiteit. Hierin spelen Rijksregelingen, provinciaal beleid en regionale samenwerking een bepalende rol; zowel voor de maatregelen die van onze gemeente worden verwacht als voor de kansen en beperkingen in ons buitengebied.

De complexiteit van economische en maatschappelijke ontwikkelingen en de (onderlinge) afhankelijkheden in nieuw beleid van medeoverheden, maakt dat de uitvoering bij gemeenten vaak later kan beginnen dan gehoopt. Dat heeft ook een financieel effect.

Drinkbare IJssel
Samen met waterschap Vallei en Veluwe en acht andere partners werken we met cofinanciering van het Rijk aan een project om de Drinkbare IJssel een paar stappen dichterbij te krijgen.

Geen financiële ontwikkelingen.

S.  van de Graaf

Sinds 2018 richten provincie Gelderland, Industriekern Eerbeek-Loenen (IKEL) en de gemeente Brummen zich op  een toekomstbestendig Eerbeek. In het programma Eerbeek-Loenen 2030 werken we samen met Veluwonen, waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Apeldoorn aan diverse plannen, projecten en maatregelen die effect hebben op de leefbaarheid in de kern Eerbeek, het vestigingsklimaat van het bedrijfsleven en de energietransitie. De Eerbeekse wijk- en dorpsraden zijn hierbij actief betrokken. We combineren onze inzet voor de opgaven in Eerbeek met de ontwikkeling van onze gemeentelijke rol en versterking van bestuurskracht.  

Het is bekend dat de belangen in Eerbeek regelmatig botsen. Eenvoudige oplossingen die iedereen tevreden stelt zijn er niet. Of het nu gaat om veilig verkeer, wonen, de noodzaak voor de industrie om snel veel duurzamer te worden of diversificatie (verbreding) van de lokale werkgelegenheid. Als gemeente hebben we oog voor de verschillende belangen. De aanwezigheid van de industrie in de nabijheid van woonwijken is een gegeven.

Naast gemeentelijke inspanningen voor verduurzaming is er een Rijksopgave die door de provincie samen met de papierindustrie wordt vertaald in concrete plannen om de stikstofreductie en de CO2 uitstoot te verminderen.

In het centrum van Eerbeek hebben lokale ondernemers goede stappen gezet om het heringerichte plein aan de Stuijvenburchstraat tot een levendig centrum te maken voor inwoners en toeristen. Er liggen in en om het centrum nog meer mogelijkheden om de aantrekkelijkheid te vergroten. Deze projecten realiseren we in afstemming met de partners binnen het programma Eerbeek-Loenen 2030. 

In het programma Eerbeek-Loenen 2030 werken we in partnerverband voortdurend verder richting realisatie van onze doelen in het dorp. Denk hierbij vooral aan de ontwikkeling van het Burgersterrein, de Spoorzone en het Kerstenterrein. Verder zijn het wegennet, het provinciaal inpassingplan bij Folding Boxboard (FOLBB) en de waterrotonde belangrijk in de leefbaarheid van het gebied. Ook een belangrijk aandachtspunt is de energievoorziening, zowel als het gaat om elektriciteit als om warmte. 

Geen financiële ontwikkelingen.

S. van de Graaf

In de kern Brummen streven we naar een dorpscentrum met wonen, recreëren, winkels en ontmoeting. Een klein kernwinkelgebied met parkeren in de nabijheid van de voorzieningen. De kern heeft veel beeldbepalend groen. Dat willen we in het centrumgebied versterken als bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Een lommerrijke omgeving levert ook een belangrijke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen. De aanwezigheid van een NS-station draagt in grote mate bij aan de woonkwaliteit van de kern.

Op het Graaf van Limburg Stirumplein werken we zowel verder aan de woningbouwopgave als het samen huisvesten van SWB en bibliotheek. In het voorjaar van 2025 wordt er door de gemeenteraad een bestemmingsplan vastgesteld. Voor de uitvoering van dit plan voor het Graaf van Limburg Stirumplein is een grondexploitatie vastgesteld. De uitbreiding van de supermarkt Jumbo brengt het vergroten en deels anders inrichten van het parkeerterrein aan het Burgemeester Dekkerplein met zich mee. Voor de uitbreiding van de supermarkt wordt een deel gemeentelijke grond verkocht. De Jumbo draagt bij aan de inrichting van de parkeerplaatsen. Ook de verkoop van de voormalige Wilhelminaschool voor de bouw van appartementen vindt in deze periode plaats.

Voor de uitvoering van deze plannen is de bestemmingsreserve Centrum Brummen vastgesteld. Kosten en opbrengsten van plannen binnen het overkoepelende project Centrum Brummen worden in de bestemmingsreserve met elkaar verrekend. Mocht in de bestemmingsreserve een positief bedrag overblijven na verrekening, dan wordt dit ingezet in de openbare ruimte van het Marktplein. Dat is eveneens vastgesteld in het projectplan Centrum Brummen. 

Het projectplan Centrum Brummen richt zich met name op woningbouwontwikkeling. We trekken met toerisme / recreatie en economische zaken samen op om aanvullend op het projectplan acties te formuleren voor ondernemen en recreëren. 

Burgemeester Dekkerplein
In 2025 is een investeringskrediet beschikbaar gesteld. De hieruit voorvloeiende kapitaallasten worden gedekt uit de bestemmingsreserve Centrum Brummen.

Voormalige Wilhelminaschool
Voor de voormalig Wilhelminaschool wordt een grondexploitatie opgesteld, deze is nodig om het perceel bouwrijp te kunnen verkopen. 

G.I. Timmer
P. Inberg
S. van de Graaf

De gemeente Brummen is een fijne gemeente om in te wonen. De ligging tussen Veluwe en IJssel, de dorpskernen, het landschap en de inwoners maken dat mensen hier graag willen blijven wonen of willen terugkeren na verblijf elders in het land. De druk op de woningmarkt in onze regio is hoog, Daarom is door de regiogemeenten afgesproken om 20.000 woningen te bouwen tot 2030. Voor onze gemeente betekent dat een opgave om in dit decennium 1.250 woningen toe te voegen. Deze 1.250 toe te voegen woningen zijn ook afgestemd met onze partners zoals Veluwonen en de provincie Gelderland. Met de toevoeging van deze woningen dragen we een steentje bij aan een woningmarkt die de mogelijkheid biedt aan onze inwoners om binnen de gemeente te blijven wonen. Van deze 1.250 zijn al 773 woningen gerealiseerd. Hiervan zijn al 535 woningen opgeleverd en zitten er 238 in de pijplijn. Dit is exclusief Elzenbos Deelgebied III Oost en III West.  

De mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de bestaande woningmarkt zijn beperkt. Daarom moet elke nieuwe woning raak en toekomstgericht zijn. De woningen dragen bij aan de vitaliteit van onze kernen. Zo willen wij bijvoorbeeld de kern Brummen toe laten groeien naar 10.000 inwoners.

De strategie om dit te bereiken is opgenomen in de "Routekaart woningbouw". Dit document beschrijft welke instrumenten we kunnen inzetten om op verantwoorde manier sneller deze woningen te kunnen realiseren.

Woningbouw
In de komende jaren zal het groeiend aantal huishoudens niet minder worden. Deze neemt alleen maar toe. Dit komt bijvoorbeeld door de vorming van meer kleinere huishoudens, een hogere vergrijzingsdruk en migratie. Dat betekent dat Brummen blijvend moet bouwen voor deze ontwikkelingen. De druk op de woningmarkt blijft onverminderd hoog als er niet gebouwd wordt.

Voor de periode 2025-2035 is een Woondeal in voorbereiding met de regio Stedendriehoek de provincie Gelderland en het Rijk. Deze wordt meegenomen in de Omgevingsvisie versie 2.0. In de woondeal 2025-2035 zullen afspraken staan om de druk op de woningmarkt te verlichten.

Oekraïense ontheemden 
Wij vangen vanaf medio 2025 135 Oekraïense ontheemden op. Wij voorzien voor 2026 geen uitbreiding van onze opvang capaciteit. De EU-Richtlijn Tijdelijk Bescherming van Oekraïense ontheemden loopt in 2026 af. Het is nog niet duidelijk hoe het landelijke en Europese kader voor de opvang van ontheemden er daarna uit zal zien.

Doorstroomlocatie (DSL)
Onze afspraak met het ministerie van asiel en migratie voor de bekostiging van de doorstroomlocatie loopt medio 2026 af. Welke voorzieningen er tegen die tijd zijn voor de (tijdelijke) huisvesting van statushouders is afhankelijk van beleid zoals dat nu door het rijk wordt ontwikkeld.

Asielzoekerscentrum (AZC)
De verwachting is dat in de loop van 2026 het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) concrete plannen en aanvragen gaat indienen voor de ontwikkeling van het AZC op locatie de Michaelshoeve.  Het is de bedoeling dat de locatie in 2028 in haar geheel in gebruik genomen wordt.

Geen financiële ontwikkelingen.

S. van de Graaf
P. Inberg
Y. Cegerek

Openbare ruimte 
De openbare ruimte is een visitekaartje van onze gemeente. We willen de openbare ruimte zo inrichten en onderhouden dat deze uitnodigt tot wandelen, fietsen, sporten en ontmoeten voor iedereen met en zonder beperking. Absolute prioriteit heeft de bereikbaarheid voor wandelaars en fietsers van winkels, scholen en maatschappelijke voorzieningen. De inrichting en het onderhouden van het openbaar groen is belangrijk om de negatieve effecten van klimaatverandering te verminderen. Beheer van de openbare ruimte vinden we een kerntaak van de gemeente. De regie daarop houden we in eigen beheer. Ook zetten we in op een effectieve uitvoering. We sluiten daarbij kleinschalige particuliere initiatieven om het beheer over te nemen niet uit.

Mobiliteit
Een goede inrichting en goed onderhoud van onze infrastructuur draagt bij aan allerlei doelstellingen zoals veiligheid, klimaatbeleid en gezondheid. Voor het verkeer in en rondom Eerbeek wordt in samenwerking met de provincie en de buurgemeenten Apeldoorn en Rheden een verkeersplan opgesteld. In juni 2024 ligt de Mobiliteitsvisie voor bij de gemeenteraad (beleidskaders voor onder andere verkeersstructuur, -veiligheid, openbaar vervoer en parkeren).

In het kader van goed beheer van bestaande wegen wordt ook een Visie Infrastructuur opgesteld om bij diverse wegtracés waar inrichting en functie niet passend zijn te komen tot een fundamentele wegreconstructie. Hiervoor is rekening gehouden met een meerjarig investeringsprogramma. Het Verkeerscirculatieplan in Eerbeek en een actueel gemeentelijk verkeers- en vervoersplan voor de hele gemeente gaan inzicht geven in de gewenste infrastructuur voor alle verkeersstromen.

Toerisme en recreatie en economische zaken
We streven naar balans tussen economische en leefbaarheidsbelangen. We ontwikkelen de spoorzone van Eerbeek als een toegangspoort naar de Veluwe  welke bijdraagt aan werkgelegenheid door toerisme en recreatie.  In Brummen stimuleren we verblijfsrecreatie voor meer dynamiek en economisch draagvlak.

Openbaar Groen
Bij het beheer van de openbare ruimte werken we verder aan de verbetering van de biodiversiteit en aan onze klimaatopgaven zoals opgenomen in de programma’s “Water en Riolering” en “Groen”. Plantsoenen worden heringericht met planten die een meerwaarde hebben voor de biodiversiteit en daarnaast klimaatbestendig zijn. Regenwater wordt opgevangen in plantsoenen terwijl onze inwoners gestimuleerd worden het regenwater van hun dak te laten infiltreren in hun tuin. Door de aanplant van bomen in zowel de kernen als het buitengebied zorgen we voor meer schaduw als schuilgelegenheid voor vogels en dieren.

In 2025 breiden we het oppervlak ecologisch beheerde bermen en watergangen verder uit. Ecologisch beheer betekent ook meer afvoer en verwerken van maaisel. Dit levert voor de komende jaren een structurele kostenpost op voor het transporteren van het maaisel naar agrarische percelen.

Om de biodiversiteit in de gemeente te verbeteren wordt een biodiversiteitsplan opgesteld. Het plan moet de aanwezige biodiversiteit in de gemeente inzichtelijk maken en kansen in beeld brengen om de biodiversiteit te verbeteren en versterken. Bij het opstellen van het plan wordt samengewerkt met lokale partijen als het Landschapsnetwerk en het IVN. Bij het biodiversiteitsplan komt een uitvoeringsplan dat de verschillende partijen in onze gemeente handvatten moet geven verbeteracties door te voeren. 

De grote hoeveelheid gevallen neerslag in 2023 bracht gebreken in het afwateringssysteem in het buitengebied aan het licht. Daar waar voor droge perioden het regenwater zo lang mogelijk in het gebied moet blijven, dient een te veel aan water in natte perioden juist snel afgevoerd te kunnen worden. Samen met het Waterschap en de Provincie wordt gezocht naar een herijking  van het watersysteem en de benodigde werkzaamheden aan watergangen.

In park 't Goor is de aanwezige vijver dicht geslibd waardoor de waterkwaliteit slecht is. In warme en droge zomers is er te weinig water om de aanwezige vissen te laten overleven. Gezien de ligging van de vijver in een omgeving met veel natuurwaarden is een maatwerkoplossing benodigd om de natuurwaarden te behouden. Voor de uitvoer van de werkzaamheden is extra budget benodigd. 

De provincie heeft afgelopen jaar de zwemplas van 't Gat van Cortenoever aangewezen als zwemwater. Deze aanwijzing brengt verplichtingen voor de gemeente met zich mee op het gebied van beheer en veiligheid. In 2025 wordt een beheerplan voor de zwemplas en omgeving opgesteld.

Soortenmanagementplan (SMP)
Om bouw- en isolatieactiviteiten aan gebouwen in de kernen van Brummen en Eerbeek eenvoudiger te kunnen laten verlopen heeft de gemeente opdracht gegeven een SMP voor deze kernen te laten opstellen. Met een goedgekeurd SMP hoeven (ver-)bouwende partijen niet zelf ecologisch onderzoek te doen naar gebouw bewonende beschermde dieren en voor elke activiteit een ontheffing op de natuurwetgeving aan te vragen. Onder de vlag van het SMP kunnen deze activiteiten veelal vergund worden omdat het SMP voorziet in duurzaam behoud van de aanwezige beschermende soorten. Het SMP is in concept gereed en wordt nog voor de zomer van 2025 ingediend bij de provincie. De provincie dient het SMP goed te keuren en kan op basis van het plan ontheffing verlenen voor de opgenomen activiteiten. Als het plan goedgekeurd is dienen er (extra) verblijfplaatsen ingericht te worden voor de soorten die in het SMP opgenomen zijn.  

Begraafplaatsen
De begraafplaatsen zijn herdenkingsparken waar met respect voor de overledenen en hun nabestaanden gewerkt wordt. Door met elektrische maaimachines te werken wordt de rust op de begraafplaats nog meer gegeven. De rustige omgeving maakt de begraafplaatsen ook geschikte verblijfplaatsen voor plant en dier. Met gerichte aanplant van bomen en struiken en meer ecologisch beheer kan een mooie combinatie gemaakt worden van representativiteit en biodiversiteit.  

Wegbeheer
De gemeentelijke wegen worden op een basisniveau onderhouden. Onderhoud vindt plaats op basis van de uitgangspunten uit het wegenbeheerplan en op basis van een tweejaarlijkse inspectie. In de zomer van 2025 vindt weer een dergelijke inspectie plaats. Op basis van de uitkomsten van de inspectie worden onderhoudsmaatregelen ingepland. Bij de uitvoer van de onderhoudswerkzaamheden wordt gekeken of wensen vanuit de programma’s Mobiliteit, Groen of Water en Riolering aangehaakt en gerealiseerd kunnen worden. Grootschalige herinrichtingen worden opgepakt vanuit de prioritering in het uitvoeringsplan Mobiliteit. De herinrichting van de Zutphensestraat (binnen de bebouwde kom) is als eerste grootschalige herinrichting opgepakt. Deze herinrichting wordt in 2025 voorbereid. Start van de uitvoering staat gepland voor begin 2026. 

Uitvoering visie Mobiliteit
Op basis van de in 2024 vastgestelde Visie Mobiliteit 2050 is een uitvoeringsplan opgesteld. De eerste maatregelen uit dit uitvoeringsplan worden in 2025 uitgevoerd. Zo vinden er pilots plaats in het buitengebied om de verkeersveiligheid te verbeteren, vindt er onderzoek plaats naar (school- en recreatieve) fietsroutes, worden schoolomgevingen verkeersveiliger gemaakt en wordt de Zutphensestraat heringericht (start uitvoer 2026).  Wij zetten in op behoud van het veerpont Brummen-Bronckhorst door waar mogelijk het proces tot overname te faciliteren door o.a. gesprekken met investeerders en subsidieverstrekkers. 

Rioolbeheer
In de komende jaren wordt verder gewerkt aan de uitvoering van het programma Water en Riolering. Vervanging van de riolering in de Loenenseweg en het saneren van de riooloverstort bij Empe zijn daarbij grote projecten die veel voorbereiding vragen. De lange wachttijden voor het verleggen van kabels en leidingen door nutsbedrijven, dat voorafgaand aan de werkzaamheden uitgevoerd moet worden, vertragen de uitvoering van rioolprojecten momenteel aanzienlijk.

Openbare verlichting
In 2024 is het onderhoud van de openbare verlichting in samenwerking met enkele andere gemeenten voor meerdere jaren openbaar aanbesteed. Onderdeel van de werkzaamheden is de vervanging van traditionele verlichting door LED-lampen in 2025. Hiermee wordt ons verlichtingsbestand verder verduurzaamd en kan er bespaard worden op de energiekosten. In 2025 wordt een nieuw beleids- en beheerplan opgesteld met onder andere uitgangspunten voor het toepassen van een dimregiem op de verlichting om nog meer energie te besparen. Uitrol vindt vanaf 2026 plaats.

Grondstoffenplan
Het huidige grondstoffenplan heeft een looptijd tot eind 2025. Het doel van dit plan is om eind 2025 nog maximaal 80 kilogram restafval per inwoner in te zamelen. Op basis van de huidige resultaten lijkt deze doelstelling, met 115 kg/inwoner in 2024, nog te ambitieus. In 2025 wordt een nieuw grondstoffenplan opgesteld met nieuwe maatregelen en herijking van de gestelde doelen.

Toerisme en recreatie
De gemeente Brummen is onderdeel van één van de populairste vakantiebestemmingen van Nederland: de Veluwe. Toerisme en recreatie worden vandaag de dag niet meer gezien als een doel op zich maar als een middel om een bijdrage te leveren aan lokale opgaven zoals leefbaarheid, behoud van erfgoed en de landbouwtransitie. Een goed en strategisch ontwikkelde toeristische sector is hierbij essentieel. Daarom zetten we in op aanbodontwikkeling, verbinden we toerisme aan lokale opgaven, positioneren we de gemeente als uniek onderdeel van de Veluwe in de communicatie en zoeken we lokale en regionale samenwerking. Zo kan toerisme bijvoorbeeld een integrale bijdrage leveren aan doelstellingen van het coalitieakkoord als  versterken van dorps- en gemeenschapshuizen voor sociale cohesie, economische belangen en cultuur.

Economische zaken
Ondernemers zijn belangrijk voor de gemeente Brummen. Zij zijn de economische motor en zorgen voor werkgelegenheid, dragen bij aan leefbaarheid van onze dorpskernen en sponsoren het verenigingsleven. Ook zijn ondernemers op bijvoorbeeld bedrijventerreinen een belangrijke partner in het behalen of versnellen van lokale opgaven zoals de energietransitie, tegengaan van ondermijning en leefbaarheid. De gemeente Brummen is bezig met het versterken van het economisch beleid. Daarvoor is in 2025 het programma economie gemeente Brummen 2030 opgesteld. Dit vormt de leidraad om onze capaciteit op in te zetten.

Kinderboerderijen 't Goor en Kiboe
Vanaf 2025 ontvangt kinderboerderij de Kiboe een financiële ondersteuning door middel van een subsidie. DierenPark ‘t Goor ontving al eerder een subsidie, maar dit was niet meegenomen in de meerjarenbegroting.

Rehabilitatie wegen
Tot en met het jaar 2031 staat jaarlijks een investeringskrediet van afgerond € 2,6 miljoen op de begroting. Dit levert een jaarlijks kapitaallast op van afgerond € 100.000.

Areaaluitbreiding Lombok
In het najaar van 2024 is het openbaar gebied overgedragen van de projectontwikkelaar naar de gemeente. Dit betekent onder andere hogere kosten van onderhoud voor het openbaar groen en speelterreinen.

Verlaging budget externe deskundigen
De afgelopen jaren bleek dit budget niet volledig te worden benut. Daarom wordt nu voorgesteld dit met € 10.000 te verlagen.

Uitbaggeren vijver 't Goor
Op verzoek van visvereniging de Karper wordt de vijver uitgebaggerd zodat de vijver weer geschikt is om daar te kunnen vissen.